آشنایی با الکتروشوک (دفیبریلاتور)
الکترو شوک یکی از تجهیزات مهم اتاق های عمل است. از این دستگاه برای اعمال یک شوک الکتریکی قوی به بیمارانی که قلب آنها به هر دلیل از کار باز ایستاده است به کار می رود. شوک الکتریکی اعمال شده به قلب در برخی موارد باعث بازگشت ریتم قلبی به حالت اولیه می شود.
فیزیولوژی دستگاه
سلول های درون ماهیچه قلبی جریان الکتروشیمیایی را به جهت ایجاد تحریکات الکتریکی برای ایجاد انقباض و انبساط مناسب برقرار می سازند. سلولهای ضربان ساز در قلب مرتبا توسط سازو کاری که در خودشان وجود دارد شارژ (باردار) شده و با تخلیه این بار به روی دیگر سلول ها باعث باردار شدن منظم آنها و در نتیجه ایجاد جریان الکتریکی در مسیر ویژه ای درون ماهیچه قلب می شود . این الگوی الکتریکی منظم ، باعث ایجاد ضربانهای منظم قلبی و در نتیجه پمپاژ خون و ایجاد فشار مناسب خون در کلیه رگهای بدن می شود. وقتی که این الگوی الکتریکی به هم می خورد و یا زمانی که قلب از کار می ایستد ، برای شروع مجدد ضربان قلبی لازم است تا به نحوی ضربان مصنوعی برای قلب ایجاد کنیم. دفیبریلاتور با استفاده از یک خازن با ظرفیت بالا جهت ایجاد یک جریان قوی با توان 5 تا 400 ژول استفاده می کند. این انرژی توسط دو قطعه فلزی به نام پرلس و یا همان الکترودها که در دو طرف سینه بیمار قرار می گیرد بر روی عضله قلب تخلیه می شود.
معنی دفیبریلاتور
بی اثر كردن، خنثی كردن، در جهت معكوس = De = to undo , or reverse
غیرمتناسب، ناهماهنگ، نامتعادل بدون انقباضات قلبی = Fibrillate (فیبریله شدن)
دفیبریلاتور = دستگاهی برای خنثی نمودن (بی اثر كردن) انقباضات ناهماهنگ قلبی
اساس كار
دفيبريلاتور از يك منبع تغذيه و يا يك باطري داخلي بزرگ براي شارژ نمودن يك خازن حجيم بين مقادير 5 تا 400 ژول استفاده مي كند. دو قطعه فلزي (پرلس) يا همان الكترودها به دفيبريلاتور متصل است و بر روي هر دو طرف سينه بيمار قرار مي گيرد. انرژي ذخيره شدن در درون خازن از يك الكترود به الكترود ديگر از ميان سينه بيمار (توسط سينه بيمار) آزاد يا دشارژ مي گردد كه در نتيجه اين شوك به قلب منتقل شده و ضربان ريتميك (منظم) مجدداً به قلب باز مي گردد. همچنین دفيبريلاتورها يك مانيتور مربوط به ECG و ثبت كننده الكتروكارديوگرام دارند كه دايماً شكل موج ECG را نمايش مي دهد و واحد اندازه گيري آن ژول است.
انواع دفيبريلاتور
ديفيبريلاتورها در انواع كاشتني، داخلي، خارجي، خودكار و نيمه خودکار ارایه می شوند. نگهداري سيستم در زمان هايي كه از دستگاه استفاده نمي شود، لازم است تا شارژ كامل در دماي اتاق كه معمولاً بسته به نوع سيستم 4 تا 24 ساعت به طول مي انجامد، در حال شارژ مداوم باشد.
بيشتر سازندگان توصيه مي كنند كه باتري ها بعد از هر استفاده حتماً شارژ شود و هر دو سال يك بار، باتري ها به صورت كلي تعويض شود.
قسمت های تشکیل دهنده
- کابل برق: برای اتصال دستگاه به برق و تامین انرژی الکتریکی و شارژ باطری های دستگاه به کار می رود.
- پروب ثبت ECG: به جهت ثبت همزمان سیگنال های قلبی و تشخیص بازگشت قلب و نیز جه سینکرون کردن شوک ازاین پروب ها استفاده می شود. با توجه به اینکه شوک الکتریکی اعمال شده به بیمار برای تقویت کننده های ECG دستگاه مشکل ساز بوده و موجب خرابی آن ها می شود، باید حتما از یک مدار محافظ استفاده نمود. الکترودهای به کار رفته در اکثر دستگاه های الکتروشوک از نوع چس لید می باشند.
- باطری: عموما در الکتروشوک ها یکی از دو نوع باطری زیر به کار می رود:
* باطری های نیکل کادمیوم NI-Cd
* باطری های سرب اسید SLA
باطری سرب اسید معمولا بزرگتر و سنگین تر است. باطری های نیکل کادمیوم کوچک هستند و برای تامین ولتاژ مورد نیاز باید چند عدد از آنها را به صورت سری به کار برد.
- الکترودهای اعمال شوک: به دو دسته کلی خارجی (external) و داخلی (internal) تقسیم بندی می شوند.
* الکترودهای خارجی (external) که به آنها پدال دستی نیز گفته می شود. یکی از پدالها به نام APEX و دیگری به نام ASTERNUM می باشد. پدال ASTERNUM در محل قاعده قلب قرار می گیرد (در بالا) و پدال APEX در نوک قلب قرار می گیرد (در پایین).
* الکترودهای داخلی (internal) که به الکترودهای قاشقی نیز موسوم می باشند، جهت اعمال شوک مستقیم به قلب در جریان اعمال جراحی قلب باز به کار می روند.
* نوع دیگری از الکترودهای خارجی (external) نیز وجود دارند که به صورت الکترودهای چسبی بوده و در دو طرف قلب بر روی پوست چسبانده می شوند. این نوع الکترودها در دستگاه های الکتروشوک اتوماتیک (AED) و نیمه اتوماتیک (SEMI . AED) به کار می روند.
- منبع تغذیه
- صفحه نمایش: با توجه به نوع دستگاه می تواند اطلاعات گوناگونی را به نمایش بگذارد:
* انرژی انتخاب شده برای اعمال شوک
* تعداد ضربان قلب بیمار
* سیگنال قلبی بیمار
* وضعیت پروبهای اعمال شوک
* وضعیت خازن دستگاه به لحاظ شارژ و یا دشارژ بودن
* محل اعمال شوک بر روی سیگنال قلبی
- صفحه کلید یا سلکتورهای مناسب: به هر شکل و با هر تکنولوژی که باشد باید قادر باشد تا انتخاب های زیر را اعمال نماید:
* روشن و خاموش نمودن دستگاه
* انتخاب انرژی مناسب بین 5 تا 400 ژول
* شارژ خازن
* دشارژ خازن
* انتخاب مد اعمال شوک از نظر SYNC یا ASYNC بودن
* پرینت سیگنال ECG از طریق چاپگر دستگاه
* سیستم پردازش اطلاعات
* پیس میکر Pace maker
* خازن
سرویس و نگهداری
* در زمان هایی که از دستگاه استفاده نمی شود، لازم است تا باطری دستگاه را به طور کامل شارژ نماییم.
* اکثر سازندگان توصیه می کنند که باطری ها پس از هر بار استفاده حتما شارژ شوند.
* هر دو سال یک بار لازم است تا باطری ها به صورت کلی تعویض شوند.
نحوه استفاده از دستگاه دفيبريلاتور
وقتي ضربان قلب متوقف مي‌شود و هيچ نشانه‌اي از گردش خون وجود ندارد، ايست قلبي رخ داده است. شايعترين علت ايست قلبي، يك ريتم غيرطبيعي قلب است كه فيبريلاسيون بطني ناميده مي‌شود. اين ريتم غيرطبيعي زماني اتفاقي مي‌افتد كه اكسيژن‌رساني به قلب ناكافي باشد يا در نتيجه حمله قلبي، قلب آسيب ببيند. براي تصحيح ريتم قلبي مي‌توان از دستگاهي به نام دفيبريلاتور خارجي خودكار (يا دفيبريلاتور) استفاده نمود. دستگاه دفيبريلاتور با تجزيه و تحليل ريتم قلبي، به شما مي‌گويد كه در هر مرحله چه اقدامي بايد انجام دهيد. البته شما بايد آموزش‌هاي كافي براي استفاده از آن را پشت سر گذاشته و قادر به انجام احياي قلبي ـ ريوي باشيد. در اكثر موارد، قبل از درخواست دفيبريلاتور، توالي نجات حيات را آغاز كرده‌ايد. با رسيدن دفيبريلاتور، اقدامات ديگر را متوقف و از اين دستگاه استفاده كنيد.
توجه: دقت كنيد كه هيچ كس با بيمار تماس نداشته باشد. چون اين كار در آنچه توسط دستگاه نمايش داده مي‌شود، اختلال ايجاد مي‌كند. در هيچ مرحله‌اي (حتي اگر به نظر مي‌رسد كه بيمار رو به بهبودي است)، دستگاه دفيبريلاتور را خاموش نكنيد و يا بالشتك‌ها را برنداريد.
1- دستگاه دفيبريلاتور را روشن كرده، كنترل كنيد كه سيم‌هاي مربوط به الكترودها وصل باشند. لباس روي قفسه سينه را درآورده يا پاره كنيد و سريعاً قطره‌هاي عرق را خشك كنيد. در صورتي كه موهاي روي قفسه سينه خيلي زياد هستند، آن ها را كوتاه كنيد زيرا موي زياد مانع از چسبيدن بالشتك‌ها به پوست مي‌شود.
۲- كاغذ محافظ را از داخل بالشتك‌ها خارج كرده، بالشتك‌ها را طبق محلي كه روي آن ها مشخص شده به قفسه سينه بچسبانيد.
۳- دستگاه شروع به تحليل ريتم قلب مي‌كند؛ دقت كنيد كه كسي با بيمار در تماس نباشد. از پيام‌هاي كلامي و يا تصويري دستگاه پيروي كنيد. اين پيام‌ها به شما خواهند گفت كه چه زماني دادن شوك كاربرد دارد، چه موقع بايد نشانه‌هاي گردش خون را كنترل كرد و چه هنگام بايد ماساژ قفسه سينه و احياي تنفسي را آغاز كرد.
۴- تا زمان رسيدن گروه خدمات اورژانس و فراهم شدن امكان مراقبت پيشرفته، همچنان پيام‌هاي صادر شده از دستگاه را اجرا كنيد. در هر مرحله‌اي كه بيمار شروع به تنفس كرد، وي را در وضعيت بهبود قرار دهيد. بالشتك‌ها را از بيمار جدا نكنيد.
توالی فرامين دستگاه دفيبريلاتور
دستگاه دفيبريلاتور به محض روشن شدن، يك سري پيام‌هاي تصويري و كلامي صادر مي‌كند. برخي از دستگاه‌هاي قديمي‌تر ممكن است از شما بخواهند كه نبض را كنترل كنيد. در اين موارد، در حقيقت بايد گردش خون را كنترل كنيد. وقت را براي پيدا كردن نبض هدر ندهيد. تا زمان فراهم شدن مراقبت‌هاي پيشرفته، به اجراي پيام‌هاي صادر شده توسط دفيبريلاتور ادامه دهيد.
نگهداری سیستم
در زمان هایی که از دستگاه استفاده نمی شود، لازم است تا شارژ کامل در دمای اتاق که معمولاً بسته به نوع سیستم ۴ تا ۲۴ ساعت به طول می انجامد، در حال شارژ مداوم باشد.
بیشتر سازندگان توصیه میکنند که باتریها بعد از هر استفاده حتماً شارژ شود و هر دو سال یک بار، باتریها به صورت کلی تعویض شود
ايرادهای معمول
شايعترين مشكل در استفاده از ديفيبريلاتورها، سوختگي هاي پوستي در محل اتصال الكترود-پوست است كه در صورت تكرار عمل ديفيبريلاسيون، عميق تر نيز مي گردد. جهت جلوگيري ايجاد اين ضايعه، لازم است كه كاربران از تماس مستيم الكترودها با پوست، اجتناب كنند. ضمن اينكه توان منتقل شده به بيمار نيز بيشتر از حد لازم انتخاب شود.
نوع كاشتني اين وسايل، بسيار حساس است و در هنگام جراحي و پس از آن بايد بسيار محتاط با آن برخورد كرد.
تجهیزات آزمون در این دستگاه
• آنالیزور دیفیبریلاتور
• آنالیزور ایمنی الکتریکی
• دما – رطوبت سنج دیجیتال
• سیمولاتور بیمار ECG/RESP/IBP
بررسی هایی که باید صورت گیرد شامل بدنه و شاسی ، دو شاخه ، سیم برق ، فیوز ، کانکتورها و اتصال ، برچسب ها و دفترچه راهنما ، کلیدها و کنترل ها ، آلارم ، نشانگر ها و نمایشگرها ، باتری و شارژ، وضعیت پدال ها ، دقت انرژی تحویلی (پدل خارجی و داخلی) ، زمان شارژ بلافاصله پس از دشارژ ، زمان شارژ درونی ، حساسیت دامنه ، توان مصرفی دستگاه ، کیفیت اتصال زمین ، جریان های نشتی و ... است.
کلمات کلیدی: biomedical engineering ، مهندسی پزشکی ، آشنایی با مهندسی پزشکی ، معرفی مهندسی پزشکی ، مهندسی پزشکی گرایش بالینی ، مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک ، مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک ، مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال (بیومواد) ، مهندسی پزشکی ایران ، مهندسی پزشکی دانشگاه پیام نور ، پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی ، اخبار و تازه های مهندسی پزشکی ، مقالات مهندسی پزشکی ، آموزش مهندسی پزشکی ، دانلود کتاب های مهندسی پزشکی ، دانلود جزوه های مهندسی پزشکی ، دانلود نمونه سوالات امتحانی مهندسی پزشکی ، الکتروشوک ، آشنایی با الکتروشوک ، دفیبریلاتور ، آشنایی با دفیبریلاتور ، Defibrillator ، آشنایی با Defibrillator