پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی

آشنایی با کالیبراسیون شنوايی سنج

 

سيستم شنوايي ، انسان را قادر مي‌سازد تا صوت هايي را كه درمحدوده معيني از نظر انرژي و فركانس قرار دارند ، تشخيص دهد. اگر بر اثر عواملي نظير افزايش سن ، دريافت پيوسته صداهاي بلند و يا به صورت مادرزادي محدوده شنوايي تغيير كند ، براي تعيين ميزان و نواحي تغييرات ايجاد شده از دستگاه شنوايي سنج Audiometer استفاده مي‌شود. 

ديدكلی
سه نوع بررسي در كاليبراسيون اديومتر وجود دارد:
1- بـررسـي كـالـيـبـراسـيـون اكـوستيك كه شامل استفاده از يك دستگاه اندازه‌گير سطح صدا براي انـدازه گـيـري سيگنال آزمايش توليد شده توسط اديـومـتـر اسـت و نـيـز تـايـيـد اين‌كه اين سيگنال‌ها مشخصات استاندارد را دنبال مي‌كنند. 
2- بـررسـي بيواكوستيك شامل استفاده از يك سـيـمـولاتـور بيواكوستيك براي نمايش خروجي هدفن‌هاي اديومتريك به منظور تاييد اين است كه خروجي در هر لحظه ثابت باقي مي‌ماند.
3- بـررسـي عـمـلـكـرد دستگاه كه شامل گوش دادن به خروجي از طريق هدفن‌ها براي اطمينان از ايـن است كه سيگنال‌ها به طور صحيح در مسير مربوطه حركت مي‌كنند. همچنين بررسي وجود صداهاي اضافي يا تصادفي.
عـلاوه بـر اين بررسي ها ، تمام دستگاه ها بايد حـداقـل يـك بـار در سـال بـا هـدف كـالـيـبـراسـيـون خـارجـي يـا هـر نـوع مشكـل غير قابل حل توسط كاربر ، به نمايندگي هاي مجاز ارجاع داده شوند.

بررسی كاليبراسيون اكوستيک
دو مؤلفه در اين نوع بررسي مورد توجه قرار مـي‌گـيـرد: تـأييد خروجي (شامل اندازه گيري هر فركانس مورد آزمايش در يك سطح شدت) و تأييد خـطـي بـودن (شـامـل انـدازه گـيري سطوح شدت چندگانه در يك فركانس) براي بررسي خروجي ، شاخص سطح آستانه شنيدن را روي db70 تنظيم كنيد. دستگاه اندازه گير سطح صدا نيز براي مطمئن شدن از اين‌كه خروجي دقيقاً db70 است ، مورد استفاده قرار خواهد گرفت. سطح فشار صدا را در هـر فـركـانـس از HZ500 تـا HZ6000 انـدازه گيري كنيد.    
بررسی خطی بودن:  فركانس تست اديومتر را روي HZ1000 ، فيلتر را بر روي K1 و تضعيف كننده سمت چپ را روي db HL70 تنظيم کرده و سپس دستگاه را reset كنيد. صفحه نمايش آن بايد كلمه RUN را نمايش دهد. اجازه دهيد دستگاه اندازه گير براي چند ثانيه اندازه گيري كند ، مقادير به دست آمده را  ثبت كنيد. مقدار تضعيف كننده را به db60 كاهش دهـيـد. مـجـدداً reset را فـشـار داده و اجـازه دهيد دستگـاه انـدازه گيـر مـاننـد قبل ، اندازه گيري كند. سپس مقادير را ثبت كنيد. اين عمل را با تضعيف HL db50 تكرار كنيد. اين اندازه گيري‌ها را تا تضعيف HL db10 ادامه دهيد. قبل از هر اندازه‌گيري حتماً دستگاه را reset كنيد. هر db10 كاهش در آستانه شنـوايـي ، نتيجـه اش بـايـد db10 كـاهـش در نتيجـه خــوانـده شـده تـوسـط دسـتـگـاه انـدازه گـيـر سـطـح شنوايي باشد.             
توجه: امكان دارد كه به دست آوردن يك سطح صداي دقيق در db10 به دليل نويز دستگاه و محيط اطراف مشكل نباشد.                           
براي وارد كردن اطلاعات QC هدفون ، به قسمت 3QC برويد. اطلاعات در هر فركانس را براي هر دو قسمت خروجي و خطي ثبت كنيد. اگر هر يك از مقادير خارج از محدوده باشند ، برنامه ISIS پيغام خطا مي‌دهد.

بررسی بيواكوستيک اديومتر 
اين بررسي با همكاري فردي با آستانه شنوايي مشخـص شـده ، انجـام مـي‌شـود تا معلوم شود كه مقادير آستانه در طول زمان ثابت باقي مي‌مانند يا خير؟ سيمولاتور بيوالكتريك در اين زمينه به كار مـي‌رود. سيمـولاتـور با يك نگاره شنوايي مرجع بــرنــامــه ريــزي مـي‌شـود. ايـن نگـاره تـا زمـانـي كـه كاليبراسيون اديومتر شيفت پيدا نكرده است ، نبايد تـغـيـير كند. شنوايي سيمولاتور را براي به دست آوردن مـقـاديـر آسـتـانـه مـرجـع مـورد بررسي قرار دهيد. نتايج به دست آمده با مقادير آستانه مقايسه مي‌شوند تا تأييد شود كه هيچ جا به جايي صورت نگرفته است.   
سـيـمـولاتـور بـيـواكـوسـتـيـك 25-201BA- براي نمايش كاليبراسيون هدفون‌هاي راست و چپ و نيز اسـتاندارد و insert بودن آن‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. مقادير مرجع را براي هر هدفون به شرح زير مشخص كنيد: 
- اديومتر را روشن كنيد و اجازه دهيد به مدت 3 دقيقه كار كند تا گرم شود.
- از كـافي بودن شارژ باتري مطمئن شويد. در صـورت عـدم اشـكـال ، نـشـانـگـر مـربوطه در حال چشمك زدن خواهد بود. اگر نور چراغ چشمك زن ضعيف شده باشد يا اين‌كه اصلاً چشمك نزند ، باتري آن را تعويض كنيد. عمر باتري تقريبا 32-24  ساعت است.
- از قـسـمـت انـتـخاب هدفون ، نوع استاندارد را انتخاب كنيد.
- هـدفـون‌هـا را بـر روي سـيمولاتور قرار دهيد. هـدفـون راسـتـي را روي اتـصـالگر سمت راست و ديگري را در سمت چپ قرار دهيد. 
- تنظيمات زير را اعمال كنيد:

فـركانس و شدت را به ترتيب روي HZ500 و db30 تنظيم كنيد.
درها را ببنديد تا مانع از تداخل صداهاي اضافه و غير ضروري شويد.
به آرامي دكمه db hl بر روي اديومتر را به سمت چپ بچرخانيد تا شدت به db5 برسد.
چند ثانيه در اين سطح شدت بمانيد و بررسي كـنـيـد كـه آيـا نـشـانـگـر سـمـت راسـت سـيمولاتور روشـن مـي‌شـود يا خير؟! اگر اين نور كدر رنگ باشد ، ديگر شدت را تغيير ندهيد. دكمه save را بزنيد تا اين سطح در اديومتر ذخيره شود.
دستگاه به صورت اتوماتيك به فرمانس بعدي (HZ 1000) پيش مي‌رود. شدت را به db30 كاهش دهيد و مجدداً به آرامي آن را افزايش دهيد تا نشانگر روشـن شـود ، مجـددا آن را ثبـت كنيد. اديومتر به صورت اتوماتيك به فركانس بعد هدايت مي‌شود. اين عمليات را براي فركانس‌هاي باقي مانده براي گـوش راسـت ادامـه دهيد و مقادير را در دستگاه ذخيره كنيد.

هنگامي كه تمامي فركانس‌ها براي هر دو گوش مورد آزمايش قرار داده شد ، محدوده shift/ext را انتخـاب كنيـد تـا نتـايج آستانه نمايش داده شوند. صفحه نمايش بايد به شكل زير باشد:

مراحل فوق را براي هدفون گوش سمت چپ نيز تكرار كنيد.
ايـــن مــقـــاديـــر ، مــقـــاديــر آسـتــانــه مــرجــع بــراي كـالـيـبـراسـيـون سـيـمـولاتـور بـيـواكـوستيك روزانه هدفون‌هاي استاندارد خواهد بود. براي وارد كردن اطلاعات QC در ISIS به قسمت 5QC برويد. روي گزينه capture كليك كنيد تا مقادير از اديومتر به ISIS منتقل شود. 
مقادير بيمار در طول معاينه‌هاي روزانه QC به طور خودكار با اين مقادير مرجع مقايسه مي‌شوند.

 

بررسی های لازم
بررسی شنيداری اديومتر
مسئله بررسي شنيداري اديومتر براي اطلاع از اين‌كه واحد به خوبي عمل مي كند و ديگر اين‌كه سـيـگـنـال‌هـاي آزمـايـشـي بـدون تخريب يا تحليل رفـتـن ، بـه سـمت مناسب حركت كرده اند ، مورد بازبيني قرار مي‌گيرد. اين بررسي براي هردو نوع هدفون‌هاي insert و استاندارد به صورت متناوب صورت مي‌گيرد. تكنيسين‌ها بايد شنوايي طبيعي براي انجام اين آزمايش داشته باشند. 5 مولفه براي اين بررسي وجود دارد كه شامل: كيفيت تن‌هاي آزمايش ، بازبيني تنظيمات تضعيف كننده ، بررسي  سيم‌هاي هدفون ، بررسي عملكرد سوئيچ پاسخ و اطمينان از مسيريابي صحيح سيگنال‌ها بين هدفون راست و چپ است. مراحل بررسي شنيداري به شرح زير است:
- اديومتر را روشن و 3 دقيقه صبر كنيد و از روي انتخابگر هدفون ، هدفون مناسب را انتخاب كنيد.
- كنترل هاي روي اديومتر را به شرح زير تنظيم كنيد:

بررسی كيفيت تن صدا
فـركـانـس را بـر روي HZ500 و تضعيف كننده سـمـــت چـــپ را روي db HL50 قـــرار دهـيـــد. بـــه پـالـس‌هـاي تـن صدا گوش دهيد و تاييد كنيد كه تن‌ها واضح هستند و هيچ صداي غيرمعمولي در آغاز يا پايان هر پالس وجود ندارد.
اين روند را براي همه فركانس‌هاي آزمايش با فشردن دكمه  FREQUENCY INCR دنبال كنيد.

بررسی دقت كنترل تضعيف كننده
فركانس مورد آزمايش را HZ1000 انتخاب كنيد.
تضعيف كننده سمت چپ را به آرامي از db5 به db7 تغيير دهيد. در هر مرحله تغييرات شدت و توليد صداهاي غيرعادي احتمالي را بررسي كنيد.
انجام اين مرحله براي يك گوش كافي است.

بررسی هدفون‌ها
فـركـانـس آزمـايـش HZ1000 و تـضـعـيف كننده سمت چپ db HL50 انتخاب مي‌شود.
دكـمــه PULSE را فـشـار دهـيـد تـا ارسـال پـالـس مـتــوقــف شــود. سيـم‌هـاي هـدفـون را تكـان دهيـد ، مخصوصاً در جايي كه آن‌ها وارد هدفون شده‌اند. همچنين سيم‌هاي بين هدفون و اديومتر را بررسي كنيد. هر نوع وقفه در سيگنال ، تغييرات در سطح سـيگنال و نويز در هدفون‌ها را مورد بازبيني قرار دهيد.

بررسی سوئيچ پاسخ
دكـمـه MANREV را يـك مـرتـبـه فـشـار دهـيد تا سـيـگـنــال آزمــايــش مـتــوقــف شــود. دكـمــه پـاسـخ (response) را انـتـخــاب كـنـيــد. بــازبـينـي كنيـد كـه نـشـانـگـر چـراغ پـاسـخ روي اديـومـتـر فـعـال باشد. همچنين با فشردن سوئيچ پاسخ هيچ صدايي در هدفون نبايد شنيده شود.

عيب يابی
در طــي بــررســي‌هــاي كــالـيـبــراسـيـون اديـومـتـر مشكلاتي ممكن است به وقوع پيوندد. براي هر مورد راه حل‌هايي به شرح زير  پيشنهاد مي‌شود:

1- مـقــدار PV خــارج از محـدوده تعـريـف شـده (ml 2/1-1/8) است. در اين حالت:
1-1- پروب نگه دارنده را كاليبره كنيد يا آن را در مقداري فوم نرم قرار دهيد.
2-1- نوك پروب را تميز كنيد.

2- مـقـاديـر كـالـيـبـراسـيـون اكوستيک اديومتر خارج از محدوده است:
1-2- مطمئن شويد كه اديومتر با  هدفون انتخابي تنظيم شده است.
2-2- اطـمـيـنـان يـابـيـد كـه فـيـلتر داراي فركانس مناسب است.
3-2- از ورود صحيح مقادير ، توسط كاربر در جـدول (جدول هدفون استاندارد يا insert) يـا از هـدفـون‌هـا اطمينـان يابيد.
4-2- باتري‌هاي دستگاه اندازه گير سطح صدا را بازبيني كنيد.
5-2- اتصالات هدفون‌ها را بررسي كنيد.

3- دستگاه اندازه گير را نشان می‌دهد:
1-3- تأييد درستي تنظيمات محدوده db
RUN -3-2 را فشار دهيد.
3-3- بررسي باتري‌ها

4- كـاليبـراسيـون بيـواكـوستيـک اديـومتر db5 بيشتر از مقادير مرجع است:
1-4- بــــررســــي بــــاتــــري‌هــــا در ســيــمــــولاتــــور بيواكوستيك
2-4- تأييد اينكه اديومتر با هدفون‌هاي مربوطه تنظيم شده است.
3-4- اطمينـان از اينكه كاربر نتايج را با مقادير مـرجـع مـربـوطه (استاندارد يا insert) مقايسه كرده است.
4-4- بـراي آزمـايـش هـدفــون‌هــاي استـاندارد مطمئن شويد كـه اداپتورهـاي هـدفـون insert از سيمولاتور جدا شده‌اند.

5- اديومتر روشن نمی‌شود:
1-5- مـطـئـن شـويـد كـه سـويـچ اديـومـتـر روشن است.
2-5- تـأيـيـد اينكه كابل برق به درستي در پريز جاي دارد.

6- هدفون‌ها در بررسی روزانه كاليبره نيستند:
1-6 -بررسي باتري در سيمولاتور بيواكوستيك 
2-6- انتخاب صحيح هدفون‌ها روي اديومتر
3-6- گزينه ارسال پالس خاموش است.
4-6 -در استفاده از هدفون‌هاي استاندارد مطمئن شـويـد كـه اداپتـورهـاي insert از سيمـولاتـور جدا شده‌اند.

7- هيچ صدايی در هدفون نيست:
1-7- انتخاب هدفن مناسب
2-7- هدفن راست يا چپ بر گوش مطابق با همان سمت قرار گرفته است.

8- وجود صدای هيس در هدفون‌ها:
فشردن SHIFT و چرخاندن دكمه db HL سمت راســت در خــلاف جـهــت حــركــت عقـرب‌هـاي ساعت

9- LED های روی دكمه‌های كنترل خاموش هستند:
دكمه LED ADJ را تنظيم كنيد.

10- تغييرات شدت بين 1‌ و db 2 است:
دكمه db5 را چند بار فشار دهيد تا به اين مقدار ريست شود.

11- قادر به پاک كردن مقادير آستانه نيستيد:
 مقادير آستانه اگر در حال نمايش باشند ، پاك نـمـي‌شـونـد. EXT RANGE+Shift را فـشار دهيد تا نمايش اتمام يابد و سپس پاك شوند.

نكته: توجه داشته باشيد كه دما به شدت در نتايج كـاليبراسيون نقش دارد. چنانچه تغيير بزرگي در دمـا رخ داد ، پـاور را خـامـوش و بعد از چند ثانيه مجددا عمل كاليبراسيون را تكرار كنيد.

 

منبع: ماهنامه مهندسی پزشکی

 

 

 

کلمات کلیدی: biomedical engineering ، مهندسی پزشکی ، آشنایی با مهندسی پزشکی ، معرفی مهندسی پزشکی ، مهندسی پزشکی گرایش بالینی ، مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک ، مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک ، مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال (بیومواد) ، مهندسی پزشکی ایران ، مهندسی پزشکی دانشگاه پیام نور ، پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی ، اخبار و تازه های مهندسی پزشکی ، مقالات مهندسی پزشکی ، آموزش مهندسی پزشکی ، دانلود کتاب های مهندسی پزشکی ، دانلود جزوه های مهندسی پزشکی ، دانلود نمونه سوالات امتحانی مهندسی پزشکی ، کالیبراسیون ، عیب یابی ، شنوایی سنج ، کالیبراسیون شنوایی سنج ، Audiometer ، ادیومتر ، اکوستیک ، بیو اکوستیک ، هدفون