پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی

مروری بر استانداردهای پزشکی

 

استاندارد واژه ای انگلیسی به معنای نمونه و عیار قانونی  است. به طور کلی استاندارد به روش‌ها ، معیارها با مشخصات و موازین قابل قبول ، مورد پسند و پذیرش همگانی برای سنجش مقدار ، وزن مشخصات ، اندازه ، قیمت ، کیفیت ، کمیت و ... مربوط به محصولات ساخته و ارائه شده توسط بشر اطلاق می شود.
استانداردها بیشتر زمانی لازم می شوند که تنوع بیش از حد (اختلاف زیاد) باعث سردرگمی در انتخاب شود.
نهادهای عمده استاندارد ‌از این قرارند:
ICD - DICOM - ISO - CEN - IEEE - HL7

ISO
در انگلیسی مخفف سه کلمه (International Organization For Standardization) به فرانسوی: (Organisation  internationale de normalisation) که معمولاً به نام ایزو بـه انگلیسی (ISO) شناخته می‌شود ، مؤسسه بین‌المللی تعیین استاندارد متشکل از نمایندگان مؤسسات استانداردسازی ملی است. 
مقر آن در ژنو است و مسئولیت تدوین استاندارد های بین المللی در کلیه رشته ها به‌ جز برق و الکترونیک را بـه‌ عهده دارد. در زمینه برق و الکترونیک مسئولیت تدوین با کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک IEC است.
این استانداردها تقریباً شامل کلیه موارد مربوط به تکنولوژی می شود و نیز به ساخت و عرضه کالاها و خدمات مؤثرتر ، ایمن تر و بهداشتی تر کمک می کند. استانداردهای (ISO) تجارت و بازرگانی بین کشورها را آسان تر و صحیح تر می کند و به طور کلی از مصرف کنندگان کالاها و خدمات حمایت کرده و زندگی آنها را آسان تر می‌کند. به عبارت دیگر اقدامات (ISO) که منتج به موافقت نامه های بین المللی شده ، نهایتاً به صورت استانداردهای بین المللی چاپ می شود.

CEN
یک کمیته اروپایی برای استاندارد است که از زمینه‌های اصلی فعالیت آن پوشش ‌دادن بخش های مختلف از جمله هوا و فضا ، شیمی ، ساخت و ساز ، محصولات مصرفی ، انرژی و آب و برق ، غذا ، بهداشت و ایمنی ، بهداشت و حرارت ، خنک کننده ، تهویه ، ICT ، مواد ، اندازه‌گیری ، مهندسی مکانیک ، نانوتکنولوژی ، امنیت و دفاع ، خدمات ، حمل‌ونقل و بسته بندی و غیره است.
CEN یکی از سه سازمان استاندارد اروپا (ESOs) است که هدف اصلی آن از میان برداشتن موانع تجاری برای صنعت و مصرف کنندگان اروپایی است.

IEEE
این عبارت که به معنای انجمن مهندسان برق و الکترونیک  است از سرواژه های عبارت "Institute of electrical and electronic engineers" تشکیل شده است (aitrjpli: /آی-تریپل-ای/ خوانده می‌شود.)
در اواخر قرن نوزده و با ظهور نیروی برق و تکنولوژی قطعات الکتریکی توسط مهندسان و مخترعانی مانند توماس ادیسون و نیکلا تسلا و ادوین هوستون و ... که اغلب از اساتید دانشگاه فیلادلفیای آمریکا بودند ، خـلأ یک انجمن قدرتمند علمی مرتبط با برق که پرچمدار برتری مهندسی نوین (برق) در برابر مهندسی های سنتی (عمران یا کشاورزی) باشد به شدت احساس می شد. بنابراین در سال 1880 انجمن IRE (انجمن مهندسان رادیو و مخابرات) در دانشگاه فیلادلفیا تأسیس شد.
IEEE یک سازمان بین‌المللی حرفه‌ای - غیرانتفاعی است. هدف IEEE کمک به پیش‌برد تکنولوژی به طور عام و حوزه‌های مربوط به مهندسی برق و کامپیوتر و هم‌چنین زمینه‌های وابسته به طور خاص است.

فعالان IEEE چه کسانی هستند؟
این انجمن از طریق اینترنت و از نقاط مختلف دنیا هدایت می شود و در زمینه های مختلف رشته ی برق مانند الکترونیک ، قدرت ، کنترل ، مخابرات و بیو الکتریک فعالیت می کند.
به عقیده ی کارشناسان اطلاعات این انجمن می تواند به عنوان مرجعی برای دانشجویان و تحقیقات علمی قرار گیرد و بسیاری از اعضای آن را دانشجویان دانشگاه ها تشکیل می‌دهند.

(HL7 (Health Level 7
Health Level Seven یا سطح هفتم سلامت ، به منظور استاندارد بین المللی تبادل اطلاعات در علوم پزشکی می باشد. HL7 یک نرم افزار نیست بلکه یک استاندارد قدرتمند در حوزه eHEALTH به‌ شمار می رود که امروزه نرم افزارهای بزرگ علوم پزشکی به ‌ویژه HIS بایستی بر اساس آن طراحی و پیاده سازی شود. اکنون تولید کننده های سیستم اطلاعات بیمارستانی یا سلامت درک کرده اند که نرم افزار فاقد این استاندارد جایی در میان تکنولوژی‌های علوم پزشکی نخواهد داشت. HL7 پروتکلی است که تدوین آن توسط یک سازمان وابسته به دولت آمریکا از سال 1996 آغاز شده‌است.

هدف از تدوین HL7 چیست؟
هدف اصلی از HL7 امکان تبادل اطلاعات بهداشتی بین نرم‌افزارهای تولیدکننده مختلف است. اگر این پروتکل در آینده تکمیل شود و شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف آن را پشتیبانی کنند ، مدیران مراکز درمانی می‌توانند زیرسیستم‌های نرم‌افزارهای خود را از شرکت‌های مختلف تهیه کنند ، مثلا نرم‌افزار پذیرش را از شرکت اول و نرم‌افزار آزمایشگاه را از شرکت دوم و نرم‌افزار رادیولوژی را از شرکت سوم تهیه کنند و این نرم‌افزارها اطلاعات بیماران را برای یکدیگر ارسال کنند.

ساختار یک پیام HL7:
- پذیرش ترخیص و انتقال بیمار
- مدیریت درخواست و پاسخ
- ثبت دستور پزشک
- مشاهدات بالینی و نتایج پاراکلینیکی
- انواع جستجوها
- امور مالی

ICD
یک استاندارد خاص برای اصطلاحات پزشکی است. برای اولین بار در سال 1893 منتشر شد و هر 10 سال یک‌بار تجدید نظر می شود. تجدید نظر تحت نظر سازمان جهانی بهداشت است.
طبقه بندی بین المللی استانـدارد تشخیصی برای تمام مقاصد عمومی سلامت اپیدمیولوژیک ، مدیریت و بسیاری از استفاده های بالینی است. این خدمات عبارتند از: تجزیه و تحلیل وضعیت سلامت عمومی از گروه های مردم و نظارت بر بروز و شیوع بیماری ها و سایر مشکلات بهداشتی در رابطه با متغیرهای دیگر مانند خصوصیات و شرایط افراد تحت تأثیر قرار ، بازپرداخت ، تخصیص منابع ، کیفیت و دستورالعمل است.

کدگذاری آن چگونه است؟
- نمایش بیماری ها و درمان‌های ارائه شده به ‌صورت عدد
- تخصیص کد به خدمات و مراقبت ارائه شده
- گردآوری ، ذخیره سازی و سهیم شدن در داده ها و آمارها
- با هدف دسته بندی مرگ و میر (علل مرگ) داده های موجود در گواهی فوت و داده‌های بیماری ها و اقدامات انجام شده

DICOM
DICOM که حدود 20 سال پیش طراحی شد نقشی اساسی در ارزیابی های پزشکی ، تضمین بهترین تشخیص و بهترین ارائه را بازی می کند و هدف از آن چنین است:
- ایجاد یک استاندارد جهانی از پزشکی دیجیتال
- ایجاد کیفیت بالا در تصاویر
- پشتیبانی کامل پارامتر های گرفتن تصاویر و اطلاعات متفاوت
DICOM نه تنها تصاویر را ذخیره می کند ، بلکه پارامترهای متفاوت در رابطه با تصویر را ثبت می‌کند. نظیر وضعیت بیمار ، ضخامت تصویر ، پارامترهای اکسپوژر تصاویر و ...
- رمز گذاری کامل داده های پزشکی
کار با وسایل پزشکی از طریق DICOM ، جایی برای خطا باقی نخواهد گذاشت.

توصیف تمام موارد مثل مشخصات بیمار از جمله نام ، زمان تولد ، سن ، جنس ، وزن ، وضعیت کشیدن یا نکشیدن سیگار و نوع بررسی نیز بر طبق اطلاعات DICOM استانداردسازی می شوند. بعد از اینکه اطلاعات بـه عنوان داده های DICOM گرفته شدند ، این اطلاعات می‌توانند بین دستگاه ها و نرم افزار های مختلف انتقال یافته و پردازش شوند. به عبارت دیگر ما جهان اطرافمان را در حالت آنالوگ درک می‌کنیم ولی کامپیوتر ها تصاویر را به فرمت دیجیتال که نخستین پله ی مورد نیاز برای راه‌اندازی هر نوع DICOMی است شناسایی می‌کنند.

 

منبع: ماهنامه مهندسی پزشکی

 

 

کلمات کلیدی: biomedical engineering ، مهندسی پزشکی ، آشنایی با مهندسی پزشکی ، معرفی مهندسی پزشکی ، مهندسی پزشکی گرایش بالینی ، مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک ، مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک ، مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال (بیومواد) ، مهندسی پزشکی ایران ، مهندسی پزشکی دانشگاه پیام نور ، پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی ، اخبار و تازه های مهندسی پزشکی ، مقالات مهندسی پزشکی ، آموزش مهندسی پزشکی ، دانلود کتاب های مهندسی پزشکی ، دانلود جزوه های مهندسی پزشکی ، دانلود نمونه سوالات امتحانی مهندسی پزشکی ، استانداردهای پزشکی ، ICD ، DICOM ، ISO ، CEN ، IEEE ، HL7