ساختار مديريت تجهيزات پزشكی در كشور های پيشرفته

ساختار مديريت تجهيزات پزشكی در كشور های پيشرفته

قـصــد داريــم در این مـقــاله ســاخـتــار مــديــريـت تـجـهـيـزات پـزشـكـي و شـرح وظــــايــــف مــهــنــــدســــان پــــزشــــکی بــــالــيــنــــي را در بيمارستان‌‌هاي مطرح دنيا مورد مطالعه قرار دهيم.
ســـاخـتـــار مـــديـــريـــت تـجـهـيــزات پــزشـكــي در بـيـمــارسـتــان هــا، بـر مكـانيسـم هـا و ديـدگـاه هـاي تـجـهـيــزات مــرتـبــط بــا امـور تـشـخـيـص، درمـان و مانيتورينگ بيمار مربوط مي شود. هدف و ديدگاه در اين ساختار كسب اطمينان از ايمني پرسنل و بـيـمـــاران، در دسـتـــرس بــودن و دقــت و صـحــت عملكرد تجهيزات پزشكي مرتبط است.
بررسي هاي مختلف نشان مي دهد كه در هر ایالت امريكا ، تيمي از مهندسان پزشكي و تكنسين هاي  تجهيزات پزشكي مسئوليت كليه امور تجهيزات پزشكي بيمارستان هاي آن ايالت رابرعهده دارند. معمولا اين تيم ها به صورت يك تيم خصوصي با بيمارستان قرارداد منعقد مي كنند. 
درايـن مطـالعـه فعـاليـت هـاي يكـي از تيـم هاي مهندسان پزشكي اين كشور كه بسيار فعال بوده و تجهيزات بيمارستان هاي زيادي را تحت پوشش دارند‌، مورد بررسي قرار گرفته است.
ايــن گــروه مـهـنــدسـان پـزشكـي دانشگـاه Duke امـريـكا هستند كه كليه بيمارستان ها ، كلينيك ها و آزمـايـشـگـاه هـاي بـالـيـنـي ايـن دانـشـگاه را تحت پوشش دارند.
بـر طـبـق طـرح مـديـريت تجهيزات پزشكي اين دانـشـگـاه ، مهندسان پزشكي مسئوليت خطاهاي ناشي از مديريت ناصحيح اين تجهيزات را بر عهده دارند.

از جمله وظايف مديريتي اين افراد در اين طرح مي توان به موارد زير اشاره كرد:

1- انتخاب و استفاده از تجهيزات پزشكی
مــهــنــــدســــان پــــزشــكـــي بـــالــيــنـــي ، راهــنــمـــايـــي و جهت‌دهي را در خريد تجهيزات پزشكي سرمايه اي و غير سرمايه اي برعهده دارند. تعيين عمر مفيد مورد انتظار تجهيزات ، تهيه شناسنامه تجهيزات پـزشـكـي ‌، تـعـيـيـن تـجـهـيـزاتـي كـه عـمر مفيد آن ها بر اساس توصيه هاي سازنده به پايان رسيده است يا تعميرات آن ها بيش از حد انتظار است نيز از جمله ديـگـر وظايف اين مهندسان است. نرم افزارهاي ECRI مرجع اين گروه جهت انجام امور تجهيزات پزشكي است.
در بـيـمـارسـتـان هـاي ايـن دانـشـگـاه ، مـهـنـدسان پزشكي باليني به صورت فعالي در پروسه خريد تـجـهـيـزات پـزشـكـي فـعـالـيـت دارنـد. مـدير بخش مهندسي پزشكي ، رئيس كميته تجهيزات پزشكي بيمارستان است. در اين كميته نمايندگاني از گروه مهندسي پزشكي ، دفتر پرستاري ، مديريت بيمارستان ، پـزشـكـان كـاربـر ، اپـراتـوران دستگاه ، اتاق عمل ، حـسـابـداري و تـداركـات حـضـور دارنـد. تـقـاضـاي خريد تجهيزات با قيمت بالاتر از 5000 دلار به اين كميته ارسال مي شود.
ضمنـاً مـديـران بخـش هاي مختلف بيمارستان نيازهاي آتي را به اين كميته اعلام مي دارند تا در تخصيص بودجه سال آينده مدنظر قرار گيرد.
مهندسان پزشكي در پروسه بازرسي ، دربررسي عـمـلـكــردي تـجـهـيــزات بـه عـلاوه آمـوزش دقيـق كاربران تجهيزات پزشكي دخالت مستمر دارند.

2- ‌قبل از شروع به كار يك دستگاه در بيمارستان ، مـهـنـدسـين پزشكي باليني ميزان اهميت دستگاه ، پروسه هاي مربوط به بازرسي و ارزيابي عملكرد آن وسيله را تعيين مي كنند. پس از آن در فرمي كه مخصوص اين دستگاه تهيه شده است ، اطلاعات وسيله و تجهيزات جانبي ، ايمني الكتريكي و روش كــــاربــــرد پــــر مــــي شــــود. دســتــــورالــعــمــــل هــــا و استانداردهاي مرتبط و تعريف شده در ارزيابي ها و آزمايشات اوليه مدنظر قرار مي گيرد.
پس از اين مرحله ، ميزان بحراني بودن و خطرات نـاشـي از عـدم عملكرد صحيح دستگاه مشخص مي‌شود. در اين زمان دستگاه ها از نظر سطح خطر به سه سطح 1 ، 2 ، 3 تقسيم بندي مي شوند. 
دسـتـگــاه هــايــي كــه در سـطــح خـطــر 1 و 2 قـرار مـي‌گـيـرند ، در برنامه مديريت تجهيزات پزشكي قـرار گـرفـتـه و بـراي آن هـا نـگهداشت پيشگيرانه سـالـيـانـه تـدويـن مـي شود. مسئول بخش استفاده كـنـنـده مـسـئـولـيت دارد كه وجود برچسب CE و بـرچسب صحت عملكرد دستگاه (كاليبراسيون) را بــر روي وسـيـلــه چـك نـمـايـد و در صـورت عـدم وجود اين برچسب مهندس باليني را در جريان قرار مي دهد. 

3- تعييـن استـراتـژی منـاسـب جهـت نيـل بـه حـداكـثـر كـارايـی ، ايـمـنـی و قـابـلـيـت اطـمـينان عملكرد تجهيزات پزشكی بيمارستان
مهندس پزشکی باليني تركيبي از استراتژي هاي نـگـهـداري را بـراي هـر وسـيـلـه در بـرنـامه مديريت تجهيزات پزشكي تدوين مي نمايد. اين استراتژي ســيـــاســـت هـــاي نــگــهـــداري پـيـشـگـيــرانــه را نـيــز دربـرمـي‌گـيـرد. الـبته نگهداري هاي پيشگويانه از قـبـيـل زمـان تـعـويـض بـاتري نيز بايستي مشخص شـود. مـهـنـدس پـزشـکی بـر اسـاس جـدول بازديد نگهداري پيشگيرانه دستگاه هاي سطح خطر 1 و 2 بر اساس بازرسي ها را انجام مي دهد.
مـهـندس باليني همچنين بايد برنامه نگهداري برخي از تجهيزات مانند ونتيلاتور و يا ماشين هاي ديـالـيـز را بـر اسـاس تعداد ساعت كاركرد دستگاه تعريف كند. 
در كل مي توان گفت كه برنامه صحيح نگهداري پيشگيرانه تجهيزات بر مبناي نيازهاي بخش مورد اسـتـفـاده دسـتـگـاه يـا بـر اسـاس يافته هاي ناشي از جـدول نگهداري پيشگيرانه و نگهداري بر اساس تعداد ساعت كاركرد تدوين مي شود. 

4- از جـمله ديگر وظايف اين مهندسان ، تعيين بازه هاي زماني بازديد ، آزمايش و اجراي صحيح بــرنــامــه نـگـهــداشــت پـيـشـگـيــرانـه جـهـت كـاهـش خـطــرات فـيـزيكـي و بـالينـي آن وسيلـه اسـت. ايـن بازه‌هاي زماني بر مبناي دستورات كمپاني سازنده ، سـطــح خـطــر و تـجــربـيــات مـهنـدسيـن پـزشـکی آن بـيـمـارسـتان تعيين مي شود. در تعيين سطح خطر وسيله نوع فعاليت آن ، ميزان خطر ناشي از خرابي دستگاه و تاريخچه عملكرد وسيله موثر است.
دستگاه هايي كه در سطح خطر 1 قرار مي گيرند ، جداول دقيق نگهداشت براي آن ها حداقل ساليانه بـر مـبـنـاي دسـتـورالـعـمل كارخانه سازنده ، بخش اپـراتـور دسـتـگـاه و كميته ايمني يا مهندسی پزشکی باليني بيمارستان ، تعريف مي شود. دستگاه هايي كه در سطح 2 خطر قرار مي گيرند ، از نظر اولويت پس از سـطـح 1 قـرار دارند و براي آن ها نيز جدول نگهداشت پيشگيرانه يكساله تدوين مي شود.
در طـــول هــربــازديــد نـگـهــداشــت ، آلارم هــاي دسـتگاه نيز از نظر صحت عملكرد و قابل رويت و شنيدن بررسي مي شوند.
درطـول هـر 12 مـاه ، اطـلاعـات مـربوط به تعداد تعميرات هر وسيله بررسي مي شود. افزايش تعداد دفـعـات تـعـميرات در طول 12 ماه باعث بالارفتن سـطـح خـطـر وسـيـلـه مـي شـود. در يك بيمارستان بـايستي گزارشي از حوادث منجر به مرگ ناشي شده از خرابي دستگاه ها نيز تهيه شود.

5- رفـع مشكلات اورژانسی ناشی از خرابی دستگاه
اورژانـسـي بـودن تـعـمـيـر يـك وسـيـلـه پـزشـكـي تــوســط بـخـش استفـاده كننـده از دستگـاه اعـلام مي‌شود. 
مـسـئـولان بـخـش مـوظـف هـسـتـند در صورت ايجاد نقص در عملكرد يك وسيله ،  پس از اطمينان از ايمنـي بيمـار ، وسيلـه معيوب را از سيكل كاري خـارج كـرده و بـرچسب خرابي بر روي آن نصب كنند. از جمله راهكارهاي پيشنهادي در اين زمان وجود دستگاه پشتيبان است.

6- اجرای تست های پذيرش اوليه دستگاه ها 
پـس از آگـاه شـدن واحـد تجهيزات پزشكي از ورود يـك وسيلـه يـا دستگـاه جديد به بيمارستان ، مهندس اين بخش پس از حضور يافتن در محل نصب دستگاه ، تست ها و بازديد هاي اوليه پذيرش دستگاه از جمله تست آلارم هاي دستگاه و ايمني الكتـريكـي آن (درصورت نياز) را انجام مي دهد. اطلاعات و نتايج اين تست ها بايد به طور كامل در بـانـك اطـلاعـاتـي مـربـوط به آن دستگاه ذخيره شود.

7- ‌انـجـــام تـســـت هــای كـنـتــرل عـمـلـكــرد دستگاه‌های استريل كننده
كنترل كيفيت دستگاه هاي استريل كننده توسط انـديكـاتـورهـاي شيميـايـي و بيـولـوژيـك و بـر طبق دستورالعمل هاي مشخص انجام مي گيرد. نتايج ايــن تـسـت هـا بـه كميتـه ارتقـاء كيفيـت بيمـارستـان گزارش مي شود. واحد مهندسي و اپراتور دستگاه ، روش هـاي نـگـهـداشـت پيشگيرانه مربوط به اين دستگاه ها را نظارت و اجرا مي كنند.

8- ‌انجام تست های شيميايی و بيولوژيک آب مورد استفاده در بخش دياليز 
بايستي آناليز و انجام تست هاي شيميايي آب خــروجــي دسـتـگـاه RO حـداقـل سـالـيـانـه و تـسـت بيولوژيك آب خروجي RO به صورت ماهيانه به طور دقيق اجرا مي شود.
نتايج دقيق اين تست ها به كميته ارتقاء كيفيت دياليز گزارش مي شود. بر روي نتايجي كه خارج از حــدود مـجــاز تـعـريـف شـده در اسـتـانـدارد AAMI باشند ، بايستي اقدامات اصلاحي صورت گيرد.

9- ‌نظـارت بـر اجـرای استـانـداردهـای بهبـود كارايی دستگاه ها
واحـــد مــهــنـــدســـي پـــزشــكـــي بـــر انـجــام دقـيــق فـعـالـيـت‌هـاي نـگـهـداشـت پـيـشـگـيـرانـه تجهيزات بـر مـبـنـاي طـرح هـاي مـديريت تجهيزات پزشكي نظارت مي نمايد. حداقل در 95% موارد PM بايد به طـور كـامـل انـجـام شـده باشد. اين كار به صورت ماهيانه توسط اين واحد به بخش اطلاع داده شده و انـجـام شـدن ايـن تـسـت هـا نيز بررسي مي شود. چنانچه اين كار توسط بخش صورت نگرفته بود و اين عمل تا 3 بار تكرار شد ، واحد مهندسي پزشكي قطعه اي از وسيله را جهت غير فعال كردن دستگاه برداشته و گزارش آن را نيز به بخش استفاده كننده و كميته ايمني بيمارستان ارائه مي دهد.
ايـن واحـد هـمـچـنـين انجام دقيق فعاليت هاي نـگـهـداشـت اصـلاحـي و تـعـمـيرات مربوطه را نيز كنترل مي كند.
ضـمناً اشتباهات كاربري اپراتوران به صورت ماهانه گزارش مي شود و در صورت نياز ، اپراتور تحت آموزش بيشتري قرار مي گيرد.

مؤلف: مهندس فاطمه منتجبی

کلمات کلیدی: biomedical engineering ، مهندسی پزشکی ، آشنایی با مهندسی پزشکی ، معرفی مهندسی پزشکی ، مهندسی پزشکی گرایش بالینی ، مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک ، مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک ، مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال (بیومواد) ، مهندسی پزشکی ایران ، مهندسی پزشکی دانشگاه پیام نور ، پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی ، اخبار و تازه های مهندسی پزشکی ، مقالات مهندسی پزشکی ، آموزش مهندسی پزشکی ، دانلود کتاب های مهندسی پزشکی ، دانلود جزوه های مهندسی پزشکی ، دانلود نمونه سوالات امتحانی مهندسی پزشکی ، مدیریت مراکز درمانی ، مدیریت بیمارستان ، مدیریت تجهیزات پزشکی ، آشنایی با مهندسی پزشکی بالینی ، وظایف مهندسی پزشکی بالینی