عوامل و انگيزه‌های پيدايش علم مهندسی پزشکی
با توجه به ضرورت معرفی و بررسی جامع و کامل دانش جدید مهندسی پزشکی ، در این مقاله قصد داریم تا به عوامل و انگیزه های پیدایش دانش مهندسی پزشکی بپردازیم که در ادامه خواهید خواند.
سیر تحول در نظریات زمینه‌های پیدایش مهندسی پزشکی
در شکل گیری برخی علوم ، عوامل اولیه نظیر حوادث طبیعی ، هیجانات و غرایز بشری و ... ، مسائلی را ایجاد کرده‌اند و این مسائل که خود نیاز بشر بوده‌اند ، باعث تولد علم شده‌اند ؛ به این ترتیب عوامل اولیه به علم تبدیل شده‌اند. در این قسمت عوامل اولیه و مسائل ایجاد کننده علم مهندسی پزشکی تشریح خواهد شد.
عامل اول: مقابله با معلولیت‌های مادرزادی یا ناشی از حوادث
قرن‌ها و یا حتی شاید هزاران سال است که مهندسی‌پزشکی با ما و در کنار ما بوده است. باستان‌شناسان آلمانی ، یک مومیایی سه‌هزار ساله در شهر تبس یونان یافتند که یک پروتز چوبی به پایش داشت که جایگزین انگشت شست پایش شده بود که به عقیده‌ی محققان ، اولین اندام مصنوعی است.National Geographic Society, 2007
عامل دوم: گوش دادن به صداهای قلب که منجر به اختراع گوشی‌های پزشکی شد
مصریان همچنین از نی‌های توخالی برای نگاه‌کردن و گوش‌دادن به اتفاقات داخلی آناتومی انسان استفاده کردند. در سال 1816 نیز رنه ، پزشک فرانسوی ، برای گوش دادن به صدای قلب یک زن جوان ، از یک روزنامه‌ی لوله شده استفاده کرد. این ایده‌ی او منجر به اختراع گوشی‌های پزشکی شد که امروزه به صورت گسترده در همه جای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان یک تلاش علمی ، ریشه‌ی مهندسی پزشکی بازمی‌گردد به تحولات اولیه‌ای که در الکتروفیزیولوژی در حدود 200 سال پیش رخ داد. Ariel Roguin, 2006
عامل سوم: مشاهده درون بدن انسان بدون نیاز به جراحی
هرمان ون هلمهلتز در حدود 150 سال پیش ، از اصول مهندسی برای حل مشکلی در فیزیولوژی و تشخیص مقاومت عضلات و بافت‌های عصبی در برابر جریان مستقیم استفاده نمود. در سال 1895 ، ویلهم رونتگن ، به صورت کاملا تصادفی کشف کرد که یک لوله‌ی اشعه‌ی کاتدی می‌تواند یک ورق کاغذ پوشش‌داده شده با پلتینوسیانید باریم را حتی اگر در لوله و کاغذ در دو اتاق مجزا باشند ، درخشان کند. او به این طریق اشعه‌ی ایکس را کشف کرد که بعدها در تصویربرداری‌های پزشکی به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفت و نیاز همیشگی به جراحی برای مشاهده‌ی درون بدن را از بین برد. در بین جنگ جهانی اول و دوم ، تعدادی آزمایشگاه بیوفیزیک و مهندسی پزشکی ، عهده‌دار پژوهش‌هایی در این زمینه شدند. Novelline, 2004
عامل چهارم: نیاز انسان به کاربرد رویکردهای مهندسی در مسائل پزشکی
نیاز انسان به کاربرد رویکردهای مهندسی در مسائل پزشکی در طول زمان تبلور بیشتری پیدا کرد و تنها در نیمه قرن بیستم بود که به صورت یک دانش مستقل به نام مهندسی پزشکی رخ نمود. چنین تحولی با انباشت روزافزون نیازهای انسان در حال پیشرفت از یک سو و توسعه سریع دانش بشری از سوی دیگر حاصل شد ، به گونه‌ای که دیگر رویکردهای سنتی در تحقیقات پزشکی جوابگوی مسائل معاصر نبود. بدین‌گونه دانش مهندسی پزشکی به گونه‌ای خودجوش ظاهر شد ، توسعه پیدا کرد و اکنون به‌صورت آکادمیک در پهنه‌ی علم و تکنولوژی هویت یافته است. البته این هویت در پی پیشرفت‌های دو دهه اخیر در حال دگردیسی است و این دانش می‌رود تا با حفظ ریشه‌های خود در پی رشد سریع کمی و کیفی به شاخه‌های جدید دست پیدا کند. مهندسی پزشکی کاربرد روش‌ها و تحلیل‌های مهندسی در حل مسائل مربوط به علوم پزشکی است. این دانش دیدگاه سیستمی مهندسی را باتحقیق استقرایی در پزشکی پیوند می‌زند. در اغلب جنبه‌های بهداشت ، پیشگیری و درمان بیماری‌ها ، توانبخشی و توسعه سیستم‌های جانبی در امر پزشکی مسائلی وجود دارد که به رویکرد مهندسی احتیاج دارند و مهندسی پزشکی ناظر به چنین رویکردی است. Novelline, 2004
عامل پنجم: پیچیدگی رو به افزایش تکنولوژی پزشکی
پیچیدگی رو به افزایش تکنولوژی پزشکی ، تقاضا را برای حرفه‌ای مناسب که پلی بین پزشکی کلینیکی و تکنولوژی کاربردی پزشکی باشد ، افزایش داده است. شاغلان این حرفه بایستی قابلیت تعریف یک مسئله پزشکی را با تعبیر علم مهندسی داشته باشند و بتوانند راه حل مناسب هم برای احتیاجات مهندسی و هم پزشکی را پیدا کنند. پرورش چنین افرادی هسته دانش مهندسی پزشکی را تشکیل می‌دهد. دانش مهندسی پزشکی معمولا بر مبنای تقسیم بندی کلاسیک دانشگاه‌های تکنولوژیک دنیا به صورت بیوالکتریک ، بیومکانیک و بیومتریال بروز می‌یابد. به لحاظ کاربردی می‌توان ضمن حفظ این تقسیم بندی و اضافه نمودن زمینه‌های مشترک به زیر مجموعه‌هایی دست یافت که خط اصلی محورهای کاربردی را در حوزه مهندسی پزشکی روشن می‌کند. چنین تقسیم بندی در این بخش ارائه می‌شود و هر زیرمجموعه به صورت مجمل تعریف می‌شود. از این تقسیم بندی می‌توان در نهایت به دسته بندی مرتبط با کالاهای حوزه مهندسی پزشکی دست یافت که در ادامه در شش دسته تجهیزات پزشکی ، وسایل مصرفی ، ایمپلنت‌ها ، اورتز پروتز ، مواد مصرفی و متفرقه جای گرفته‌اند.
در ادامه لازم است که به صورت اجمال به برخی ویژگی‌ها اشاره نمود: مهندسی پزشکی به عنوان دانش ، فن آوری و حلقه صنعتی آن در نیمه دوم قرن بیستم به لحاظ نیاز بالا پا به عرصه ظهور گذاشته و به دلیل همین نیاز روز افزون از بالاترین رشد در میان حوزه‌های مختلف صنعتی برخوردار است (بیش از ده درصد) در حالی‌که تقریباً همه حوزه‌های کلاسیک صنعتی از رشد سالانه پایینی (زیر پنج درصد) برخوردارند. مهندسی پزشکی و معدودی دیگر از حوزه‌های فن‌آوری صنعت مانندIT ، از رشد سالانه بالای ده درصد برخوردارند. اهمیت مضاعف حوزه مهندسی پزشکی در ارتباط مستقیم آن با فاکتورهای انسانی است که امروزه نقش روزافزونی در توسعه بالا ایفا می کند. در زمینه کار آفرینی و علی الخصوص بخش تخصصی آن ، حوزه مهندسی پزشکی افق روشنی پیش رو دارد. Novelline, 2004
مؤلف: مهندس سعید بیات منش ، دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی پزشکی - دانشگاه صنعتی شریف
* مطالب مرتبط:
مهندسی پزشکی از نگاه واژه نامه ها و مشاهیر
کلمات کلیدی: biomedical engineering ، مهندسی پزشکی ، آشنایی با مهندسی پزشکی ، معرفی مهندسی پزشکی ، مهندسی پزشکی گرایش بالینی ، مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک ، مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک ، مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال (بیومواد) ، مهندسی پزشکی ایران ، مهندسی پزشکی دانشگاه پیام نور ، پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی ، اخبار و تازه های مهندسی پزشکی ، مقالات مهندسی پزشکی ، آموزش مهندسی پزشکی ، دانلود کتاب های مهندسی پزشکی ، دانلود جزوه های مهندسی پزشکی ، دانلود نمونه سوالات امتحانی مهندسی پزشکی ، علم مهندسی پزشکی ، پیدایش مهندسی پزشکی ، تکنولوژی پزشکی