تجهيزات مراقبت های ويژه نوزادان (بخش دوم)

تجهيزات مراقبت های ويژه نوزادان (NICU)

 

تجهيزات مراقبت های ويژه نوزادان

از مهم ترين دستگاه هاي مورد استفاده در بخش نوزادان مي توان به مانيتورينگ ، ونتيلاتور ،  پالس اكسي متر ، پمپ سرم و سرنگ ، راديولوژي پرتابل ، ساكشن ، انكوباتور ساكن و پرتابل ، وارمر ، فتوتراپي ، بيلي روبين متر و ... اشاره كرد.

 

فيدينگ تيوب ها يا لوله های تغذيه

اغلب نوزادان بستري در NICU در به دست آوردن انرژي مورد نيازشان از راه تغذيه با سينه مادر ناتوان هستند ، بنابراين پرستاران از يك لوله تغذيه كوچك جهت دادن مواد مغذي يا شير مادر به نوزاد استفاده مي كنند. اين لوله از طريق دهان يا بيني نوزاد وارد شده و در معده تعبيه مي‌شود.
اگر نوزاد بتواند مقداري از شير مورد نياز روزانه خود را از طريق سينه مادر بخورد ، پرستار فقط جهت استراحت دادن به نوزاد از لوله تغذيه استفاده خواهد كرد. گاهي اوقات نوزادان تمام تغذيه روزانه خود را از طريق لوله تغذيه دريافت مي كنند كه علت آن اين است كه آن ها انرژي زيادي جهت صرف تغذيه از راه بطري را ندارند. لوله هاي تغذيه دردناك نيستند و جنس آن ها طوري است كه پس از ثابت شدن حركت نمي كنند و باعث اصطكاك و مالش نواحي اطراف نمي شوند. البته اگر مدت زيادي در محل باقي بمانند ممكن است در حلق يا بيني سائيدگي ايجاد كنند.

 

كاتتر های داخل وريدی (‌برانول ها يا آنژيوكت)

لوله هاي قابل انعطافي هستند كه توسط يك سوزن كوچك داخل وريد تعبيه مي شوند. در ابتدا برانول با سوزن وارد رگ مي شود ، سپس سوزن خارج شده و قسمت پلاستيكي ظريف داخل رگ باقي مي‌ماند. تقريباً تمام نوزادان بستري در NICU يك مسير رگي جهت دريافت مايعات و دارو دارند كه معمولا در دست ها يا بازوها قرار دارد اما گاهي ممكن است در پا ، ساق پا و يا حتي روي سر قرار داشته باشد.
گاهي اوقات لازم است برای دادن حجم بيشتري از مايعات و دارو ، مسير وريدي بزرگتري در دسترس باشد ؛ اين مسير وريد هاي مخصوص ، مسير مركزي ناميده مي‌شود ؛ چرا كه آنژيوكت در وريد هاي بزرگتر و مركزي تر سينه ، گردن و يا كشاله ران تعبيه مي شود.

مسير های شريانی

این مسیر ها شبيه مسير هاي وريدي هستند با اين تفاوت كه در آن ها كاتتر به جاي وريد در شريان قرار داده مي شود. از اين مسير براي اندازه گيري فشار خون ، تعيين سطح اكسيژن خون شرياني و خون گيري هاي شرياني براي اندازه گيري گازهاي خون شرياني استفاده مي شود. (اگرچه ممكن است بعضي نوزادان فقط كاف فشارسنج را در بازوي خود داشته باشند.)

كاتتر نافی

ناف نوزاد يك وريد و دو شريان دارد. در ساعات اوليه پس از زايمان ، بند ناف يك راه آماده براي دسترسي به وريد و شريان است ؛ بدون اينكه نيازي به سوراخ كردن پوست توسط سوزن وجود داشته باشد. اين مسير جهت انجام تزريقات دارويي به طور مرتب و با قطرات تنظيم شده در زمان خاص براي نوزاد به كار مي رود كه اصطلاحاً Drip (چكه كردن) گفته مي شود. پزشكان از اين طريق دارو رساني يا Drip ، براي كمك به عملكرد قلبي ، بالا بردن فشار خون و يا كاهش درد استفاده مي كنند. اين كاتتر ها به مدت طولاني در داخل عروق نافي نگه داشته نمي شود.

وارمر های نوزادان

وارمر ها تخت هايي هستند با گرم كننده هاي تابنده كه در قسمت بالاي تخت تعبيه شده است. والدين مي توانند نوزادان خود را روي وارمر لمس كنند اما بهتر است هميشه قبل از انجام اين كار با پرستار مسئول هماهنگ شود.

علل عدم توانايی نوزادان در تنظيم درجه حرارت بدن:
‌- كم بودن سطح بدن نوزاد نسبت به وزن
- ‌ضعف عايق بندي نوزاد و كم بودن چربي زير پوست
- ‌اندازه سر نوزاد

چگونگی دفع گرما از پوست:
- تشعشع (Radiation)
- هدايت 
- كنوكسيون (Conduction)
- تبخير (Evaporation)

 

ايزوله يا انكوباتورها

‌تخت هاي كوچكي هستند كه از پلاستيك تميز و سخت ساخته شده اند. انكوباتورهاي پرتابل جهت انتقال داخل بخش هاي بيمارستاني و يا انتقال از بيمارستان به مراكز ديگر ، تسهيل نقل و انتقال در آمبولانس و هواپيما كاربرد دارند و با ولتاژهاي 12v dc ‚ 24v dc ‚ 12v ac مي توانند كار كنند. دماي داخل انكوباتورها كنترل شده و روي صفحه اي نشان داده مي شوند. اين كار به اين دليل صورت  مي گيرد كه نوزادان نارس اغلب در حفظ دماي بدنشان دچار مشكل مي شوند. دريچه هايي كه روي دستگاه انكوباتور تعبيه شده ، اين اجازه را مي دهد كه پرستاران و پزشكان بتوانند نوزاد را معاينه كنند و والدين بتوانند نوزادان خود را به راحتي لمس كنند. از پارامترهاي قابل كنترل در انكوباتور ‌مي توان به ‌حرارت ، رطوبت و اكسيژن اشاره كرد. مزاياي انكوباتور شامل محيط شفاف ، كنترل خودكار (Servo Control) ، دو جداره بودن ، سيستم كنترل رطوبت ، سيستم تأمين اكسيژن و تهويه هوا و  ايزولاسيون است.

پارامترهای قابل ملاحظه در انتخاب انكوباتور:

- سيستم مجهز به Servo Control باشد. 
- دو جداره بودن محفظه انكوباتور
- قابليت دسترسي به نوزاد از چند جهت
- سنسور كنترل هوا
- قابليت كنترل رطوبت  
- كنترل حرارت توسط سنسور پوستي كه بايد حساسيت كافي داشته باشد.
- آلارم هاي مناسب جهت اختلالات عملكردي دستگاه
- كليد Silence جهت قطع موقت آلارم

پارامترهای قابل ملاحظه در انتخاب انكوباتور پرتابل:

- ظرفيت كپسول اكسيژن
- ظرفيت باطري
- قابليت جدا شدن دستگاه به همراه باطري و كپسول اكسيژن از ترالي
- دو جداره بودن محفظه انكوباتور

مانيتورها

نوزادان بستري در NICU متصل به صفحات نمايشگري هستند كه پرستار را به طور مداوم از علايم حياتي نوزاد باخبر مي كند. نوزاداني كه مانيتور مي شوند ، اغلب توسط پرستاران در وضعيت هاي آرام مثل خوابيده به شكم يا به پهلو قرار داده مي شوند. مانيتورها تمام اطلاعات ضروري را در قسمت هاي مختلفي از  صفحه به طور همزمان نشان مي دهند. ليدهاي سينه اي مانيتورها شامل برچسب هاي كوچك بدون درد هستند كه به سيمي متصلند و براي نوزادان خطري ندارند. اين ليدهاي سينه اي قادرند ضربان قلب و تعداد تنفس نوزاد را شمارش كنند. همچنين اين دستگاه مي تواند سطح اكسيژن خوني را روي مانيتور نشان دهد كه اين كار از طريق يك پروب بدون دردي انجام مي گيرد كه مانند  بانداژ كوچكي به انگشتان دست يا پاي نوزاد بسته مي شود و نور قرمز رنگ ملايمي داخل آن روشن است. پروب درجه حرارت توسط سيمي به پوست نوزاد چسبانده شده و مي تواند درجه حرارت بدن را روي صفحه مانيتور نشان دهد.
جهت كنترل فشار خون نوزاد ، معمولا يك كاف فشار سنج در كنار مانيتور وجود دارد كه در مواقع لزوم فشار خون وي كنترل شده و روي صفحه مانيتور نشان داده مي شود و عوارضي روي پوست ايجاد نخواهد كرد.

 

ونتيلاتورها

گاهي اوقات نوزادان بستري در NICU جهت تنفس به كمك ويژه احتياج پيدا مي كنند. اين نوزادان توسط لوله تراشه (يك لوله پلاستيكي كه از راه دهان يا بيني در ناي قرار داده مي شود) به دستگاه ونتيلاتور (ماشين تنفس) متصل مي شوند. نوزادانی كه به مدت طولاني يا ماه ها در NICU بستري بوده اند ، ممكن است تراكئوستومي شده باشند. تراكئوستومي روشي است كه در آن لوله از قسمت گردن مستقيماً داخل ناي گذاشته مي‌شود. از اين طريق تا پايان دوره بستري به ونتيلاتور وصل مي شوند. انواع مختلفي از ونتيلاتورها وجود دارد ولي تمام اين دستگاه ها يك هدف را دنبال مي كنند.

Continuous Positive Airway Pressure) CPAP) : در اين روش نيز براي كمك به تنفس نوزادان نارس ، اكسيژن با فشار از طريق شاخك هاي بيني يا از طريق ماسك هاي مخصوص به نوزاد داده مي شود.

تخت احياء نوزاد

تخت احياء نوزاد داراي قابليت هاي زير است:
- كنترل حرارت به صورت خودكار متناسب با درجه حرارت بدن نوزاد توسط كنترلر و انتخاب حالت دستي.
- ايجاد گرماي موضعي بر بدن نوزاد از 30 تا 38 درجه سانتيگراد.
- امكان تغيير زاويه تخت نوزاد به صورت مكانيكي تا 14 درجه در دو جهت.
- قابليت حركت دادن هد دستگاه به طرفين به وسيله ضامن پشت دستگاه براي عكس‌برداري X-ray
- داراي صفحه نمايشگر خروجي حرارت
- داراي لامپ معاينه مركزي و لامپ هاي معاينه كناري در دو رديف 
- داراي چرخ آنتي استاتيك ترمز دار 

سيستم هشدار دهنده: 
- هشدار صوتي و بصري به هنگام قطع حس كننده دماي پوست.
- هشدار صوتي و بصري به هنگام عدم دسترسي به دماي تنظيم شده در مدت زمان ثابت.
- هشدار بصري در هنگام افزايش حرارت بيش از 39 درجه سانتي گراد.
- هشدار صوتي و بصري در هنگام اختلال در سيستم. 
- هشدار صوتي و بصري در زمان قطع شدن دستگاه از منبع برق شهر. 

مشخصات فنی:
تغذيه الكتريكي: 220 ولت - 50 هرتز
ابعاد: 65*‌97*‌190سانتي متر
وزن دستگاه: 115 كيلوگرم

تجهيزات انتخابی 
- نگهدارنده سيلندر اكسيژن
- سيلندر اكسيژن
- مانومتر و فلو متر اكسيژن
- امكان تغيير ارتفاع تخت

فوتوتراپی
افزايش بيليروبين خون ، شايع‌ترين علت بستري نوزادان رسيده و سالم در بيمارستان است. هزينه بالا ، خطر عفونت هاي بيمارستاني ، مضرات جدا شدن نوزاد از پرستاري مادر ، ايجاد حس بيمارگونه بودن نوزاد و قطع ارتباط والدين و فاميل با نوزاد از مسائلي است كه منجر به ناخشنودي و مقاومت والدين در برابر بستري نوزاد و فوتوتراپي در بيمارستان شده است. به همين دليل مدتي است فوتوتراپي در منزل در نقاط مختلف ايران انجام مي شود. روش درماني مورد استفاده براي درمان زردي نوزادي و پيشگيري از عوارض آن ، فوتوتراپي است. فوتوتراپي يك روش بي خطر و سالم است كه ده ها سال است در درمان زردي نوزادان تجربه شده است. فوتوايزومريزاسيون بيليروبين غير مستقيم نامحلول موجود در سطح پوست و تبديل آن به فرم قطبي و محلول ، مهمترين مكانيسم دفع بيليروبين از طريق فوتوتراپي است و مسئول 80% تأثير اين روش درمان است. فوتوتراپي معمول با قدرت 6 تا 12 ميكرو وات بر سانتي متر مربع بر نانومتر براي زردي هاي متوسط و فوتوتراپي با قدرت بالاي 25 ميكرو وات بر سانتي متر مربع بر نانومتر مانند BiliBed كه مي تواند تا حد 60 ميكرووات بر سانتي متر مربع بر نانومتر انرژي توليد كند ، براي زردي هاي شديد ؛ يكي از بهترين وسايل درماني هستند.
در بيليروبين هاي بسيار بالا براي جلوگيري از عوارض عصبي ، نياز به تعويض خون است. شايع‌ترين علت نياز به تعويض خون ، ناسازگاري گروه خون مادر و نوزاد است. هر چند اخيراً به واسطه دستگاه هاي فوتوتراپي بسيار قوي ، موارد تعويض خون در درمان زردي نوزادي كاهش يافته است اما مطالعات متعدد نشان داده اند در نوزاداني كه دچار هموليز هستند ، فوتوتراپي نمي تواند ميزان لزوم تعويض خون را تغيير بدهد و لذا بايد در تمام نوزاداني كه فوتوتراپي مي شوند ، هموليز رد شده باشد.

نوزادان به دو روش جهت فوتوتراپی در منزل معرفی می شوند:

نوزادان رسيده و سالم داراي هيپربيلي روبينمي غير مستقيم بالاي 14 و كمتر از 18 ميلي گرم در دسي ليتر كه وزن بالاي 2500 گرم و سن بالاي سه روز داشته و علائم خطر مانند بي حالي ، شير نخوردن ، تب ، ناسازگاري خوني مادر و نوزاد و پلي‌سايتمي نداشته باشند و نوزاداني كه به علت بيليروبين بالاتر از 18 در بيمارستان بستري شده و اقدامات اوليه تشخيصي و درماني انجام شده است و به غير از ادامه فوتوتراپي نياز به درمان ديگري ندارند.

لامپ های فتوتراپی:
- طول موج 470- 420 نانومتر (محدوده فرابنفش)
- شكسته شدن بيلي روبين خون
- داراي طول عمر مفيد 2000 ساعت

بيلی روبين متر
بيلي روبين نتيجه تجزيه هموگلوبين و عدم ترشح از طريق كبد حاصل مي شود. از علايم آن زردي پوست ، چشم ها و مخاط ها است.
مكانيسم اندازه گيري اين دستگاه به اين صورت است كه يك پرتو نوري به پوست نوزاد تابيده شده (معمولا‌ به پيشاني يا سينه نوزاد) و سپس نور برگشتي به دو پرتو جداگانه تفكيك مي شود و توسط يك دتكتور اپتيكال اندازه گيري مي شود. ميزان غلظت بيلي روبين خون از ميزان جذب نور برگشتي به دست مي‌آيد.

مزايای اين دستگاه:
- سادگي استفاده از آن
- عدم نياز به لوازم مصرفي 
- عدم نياز به خونگيري

دستگاه رگ ياب ليزری
اين دستگاه مورد استفاده در تمامي مراكز درماني بهداشتي ، بيمارستان ها ، درمانگاه‌ها ، آزمايشگاه ها ، مطب ها و هر مركزي است كه با تزريق و رگ مرتبط باشند. با نشان دادن رگ براي استفاده قبل از تزريق و نشان دادن رگ جهت خون گيري ، خون دهي و نمونه گيري. همچنين رگي را كه تغذيه مي شود با اين دستگاه مي توان جهت كنترل و بررسي نشان داد و پيدا كرد.

دستگاه رگ ياب ليزری ‌به طور كلی برای شرايط زير مورد استفاده قرار می گيرد:
1) فقدان نور و روشنايي در محل و مكان هايي كه شرايط تاريكي و كمبود نور براي درمان مورد نظر الزامي است.
2) مشكل پيدا كردن رگ به دليل باريك شدن رگ ، انقباض ديواره عضلاني رگ و خون رساني ضعيف و همچنين نمايان نبودن و دشواري تزريق ، نمونه گيري ، خون دهي و خونگيري
3) اين دستگاه استرس بيمار را هنگام تزريق و يا خوندهي بسيار كاهش داده و همچنين با به وضوح ديده شدن رگ ، ضريب خطاي شخص متخصص را نيز پايين مي آورد.
4) براي نوزادان به دليل حساسيت تزريق ، خون گيري ، نمونه گيري و خون دهي و پيچيدگي رگ.
5) افرادي كه رگ هاي واريسي دارند. (شايع ترين بيماري عروقي انسان است كه حدود %20 الی %10 مبتلا هستند.)

اين دستگاه قابل حمل بوده و مي توان همراه هر پزشك ، پرستار ، پارامديك ، دندانپزشك ، شخص و پرسنل متخصص ، دكتر خانگي ، در هر آمبولانس ، اورژانس ، بيمارستان ها ، آزمايشگاه‌ها ، مراكز درماني و بهداشتي ، مطب ها و كلينيك ها و پلي كلينيك ها از آن استفاده كرد.

 

منبع: ماهنامه مهندسی پزشکی

 

 

کلمات کلیدی: biomedical engineering ، مهندسی پزشکی ، آشنایی با مهندسی پزشکی ، معرفی مهندسی پزشکی ، مهندسی پزشکی گرایش بالینی ، مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک ، مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک ، مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال (بیومواد) ، مهندسی پزشکی ایران ، مهندسی پزشکی دانشگاه پیام نور ، پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی ، اخبار و تازه های مهندسی پزشکی ، مقالات مهندسی پزشکی ، آموزش مهندسی پزشکی ، دانلود کتاب های مهندسی پزشکی ، دانلود جزوه های مهندسی پزشکی ، دانلود نمونه سوالات امتحانی مهندسی پزشکی ، تجهیزات پزشکی ، مراقبت های ویژه ، نوزاد ، مراقبت های ویژه نوزادان ، NICU ، انکوباتور ، وارمر ، ونتیلاتور ، لوله تغذیه ، فیدینگ تیوب ، آنژیوکت ، کاتتر داخل وریدی ، کاتتر نافی ، پالس اکسی متر ، مانیتورینگ ، ماشین تنفس ، تخت احیا ، فوتوتراپی ، بیلی روبین ، بیلی روبین متر ، رگ یاب لیزری